ChristenUnie vs SGP: worsteling en huichelarij
Lachen in de Duisternis #11
Hallo lezer,
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen recenseer ik in Lachen in de Duisternis de verkiezingsprogramma’s van deelnemende partijen. Die beoordeel ik inhoudelijk, maar als schrijver let ik natuurlijk ook op stijl, retoriek en redeneertrant.
Vandaag de programma’s van de ChristenUnie en de SGP.
Je kunt me steunen bij het maken van Lachen in de Duisternis door een donatie te doen of, structureler, door over te schakelen op een ‘premium’ abonnement voor €5,- per maand.
Zaadjes planten
Nog een kleine week te gaan tot de Tweede Kamerverkiezingen — weet jij al wat je gaat stemmen?
Vandaag recenseer ik twee christelijk-georiënteerde verkiezingsprogramma’s: dat van de ChristenUnie (Nieuwe verbondenheid) en dat van de SGP (Woord houden).
Ik ben atheïst maar dat is op zichzelf geen reden om niet op een christelijke partij te stemmen, dus de vraag is: wat hebben deze twee partijen de kiezers te bieden?
Ik begin bij de ChristenUnie. Nieuwe verbondenheid telt 132 pagina’s en is opgedeeld in vijf nogal veelomvattende hoofdstukken. Dat had duidelijker gekund, wat mij betreft. Een hoofdstuk met de vrij cryptische titel ‘Revolutie van dienstbaarheid’ gaat bijvoorbeeld over de rol van de overheid ("Geef de overheid weer een telefoonnummer"), maar ook over de rechtspraak, over migratie, drugsbeleid, criminaliteit, Caribisch Nederland en de landen van het Koninkrijk, en overheidsfinanciën.
Te veel ineen, en dan ook nog zo’n titel die niet duidelijk maakt wat je kunt verwachten.
Op stilistisch gebied neigt de ChristenUnie nogal eens naar gezwollen, zalvende taal waarin de geest van Jezus nooit ver weg is. Een taal die bovendien bulkt van de beeldspraak, vaak niet van het origineelste soort. Lees even mee (cursiveringen van mij):
We staan op een kruispunt en moeten ons klaarmaken voor een nieuwe tijd. Het liberale tijdperk met het individu en zijn of haar onbegrensde behoeften loopt op haar laatste benen. Dat tijdperk heeft ons niet in de beste conditie gebracht. Ook de overheid heeft forse steken laten vallen. Er is een andere aanpak nodig, een reële koerswending. Van het reiken naar steeds meer naar het hoopvolle streven naar steeds beter. Nu ècht en zonder aarzelen het pad inslaan naar een duurzame economie.
En dat is nog maar de inleiding…
Verder vinden we door het hele programma heen het metaforische motief van het “zaadje”. Als in: “zaadjes planten” voor de toekomst.
“Open je hand en leg er een zaadje in.” “Kunst kan confronteren, stilzetten, wakker schudden, een zaadje planten, leiden tot verwondering.” “Veel mensen willen door hun werk een zaadje kunnen planten voor de wereld van morgen.”
Enfin, een programma doortrokken van de weeë geur van zaad. Je moet er net zin in hebben.
Een gebroken wereld
Inhoudelijk is Nieuwe verbondenheid een buitengewoon sympathiek en vooral links programma. De focus van de ChristenUnie is samen te vatten met de peilers: naastenliefde en zorg voor de schepping.
Als we de christelijke sluier van die woorden oplichten, betekent die naastenliefde: zorg voor mensen die het moeilijk hebben. Die zorg kennen we ook uit andere linkse programma’s, maar weinig andere partijen hebben zoveel gedetailleerde, en van diepgaande kennis getuigende aandacht voor armoede, schulden, verslavingen, mensenhandel, daklozenproblematiek.
Maar dat oog voor 'de schepping' maakt de ChristenUnie pas écht bijzonder.
Waar de meeste andere partijen zich louter focussen op Nederland als politieke entiteit — met hooguit een paar paragraafjes over buitenlandbeleid en de EU — beschouwt de ChristenUnie de wereld als geheel, een planeet waarop buiten Nederland nog héél veel andere mensen wonen, die óók schepselen van God zijn.
Dat komt het sterkst tot uiting in het hoofdstuk “Gerechtigheid in een gebroken wereld”.
Dat gaat over vrede en veiligheid, ontwikkelingssamenwerking en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar de ChristenUnie toont hier ook veel zorg om onderdrukte groeperingen wereldwijd. Het gaat over de Armeense genocide, de genocide op de Jezidi’s, zorgen om China (de onderdrukte Oeigoeren), de Rohingya, de Molukkers en Papoea’s.
Jammer is het dan dat in een paragraaf geheel gewijd aan Israël, de onderdrukking van de Palestijnen door de Israëli’s in het geheel niet aan bod komt.
“Christenen weten zich op Bijbelse gronden met het Joodse volk verbonden,” schrijft de ChristenUnie daar, en dat verklaart ook meteen waarom deze dagen, nu de oorlog tussen Israël en Gaza op volle kracht woedt, de ChristenUnie het nog steeds niet kan opbrengen kritisch te zijn op Israël.
Zoeken naar de morele kern
Soms schiet de partij nogal moralistisch uit de bocht, bijvoorbeeld in het voorstel om tabak- en alcoholgebruik terug te dringen. Dat komt in het eerste geval neer op rokertjes pesten (bijvoorbeeld met een rookverbod op terrassen) — en in het tweede geval zelfs op het vergroten van klassenverschillen. De ChristenUnie wil alcohol duurder maken.
Dan kunnen dus straks alleen nog VVD'ers een glas wijn drinken.
Maar laat ik niet langer om het hete zaadje heendraaien.
Aandacht voor de schepping vanuit christelijk oogpunt betekent eerst en vooral een sterk religieuze visie op wat leven is. “Het menselijk leven,” schrijft de ChristenUnie, “verdient volledige rechtsbescherming, vanaf de bevruchting tot aan de dood. We leggen dit recht op leven vast in de Grondwet.”
En we weten wat daarmee bedoeld wordt.
Als ik zoek naar de morele kern van de ChristenUnie, dan is dit waar ik uitkom. Tegen abortus, tegen euthanasie, tegen actieve levensbeëindiging bij mensen die hun leven als voltooid beschouwen.
We lezen:
Het is hartverscheurend dat er nog altijd meer dan 30.000 abortussen per jaar plaatsvinden. De abortuspraktijk is te laagdrempelig wat ons betreft. Bij abortus gaat het om ingrijpende emotionele en morele kwesties.
Dit is verknipt moralisme.
Als het om ingrijpende emotionele en morele kwesties gaat, kun je niet zeggen dat de abortuspraktijk te laagdrempelig is. De drempel zit in de hoofden van mensen die voor een abortus kiezen, en met hún zielenroerselen heeft niemand zich te bemoeien. Maar ho, stop, laat ik mijn eigen opvattingen hier achterwege laten.
Het probleem is veel groter en fundamenteler.
Het probleem is dit: als je gelooft, oprécht gelooft in de heiligheid van het leven… dat het leven vanaf het moment dat een zaadje (daar is-ie weer!) en een eicel versmelten, rechtsbescherming verdient… als je gelooft dat het menselijk leven “vanaf het meest prille begin door Hem geliefd” is, en we weten wie “Hem” is…
… dan kun je toch niet anders dan concluderen dat een aantal van 30.000 abortussen per jaar neerkomt op een onvoorstelbare jaarlijkse genocide?
Dan schreeuw je toch moord en brand?
Dan wend je je toch tot het Internationaal Gerechtshof en klaag je Nederland aan voor misdaden tegen de menselijkheid?
Dan kom je toch desnoods, in het ergste geval, in gewapend verzet?
En idem voor euthanasiewetgeving en de voltooidlevenwet.
Dan ga je toch niet twéé keer achtereen in een kabinet zitten met D66? Dan ga je toch niet zeggen, zoals voormalig ChristenUnie-fractieleider Gert-Jan Segers eens deed in een terugblik op Rutte-III: “Het medisch-ethische hebben we kunnen pacificeren”?
Wat nou, pacificeren?
Dertigduizend doden per jaar, Gert-Jan!
Hoe kún je dan zakendoen met satansgebroed D66? Dat gaat toch veel verder dan wat Segers zo vaak “meloenen slikken” noemde? Dat is toch instemmen met massamoord?
En dat is waarom ik de ChristenUnie niet helemaal vertrouw. Omdat zij hun eigen morele kern niet lijken te bevatten. Ja, dat zag je ook toen Gert-Jan Segers na Rutte-III beweerde nooit meer met de VVD in een kabinet te gaan als Rutte opnieuw premier zou worden — waarna hij het tóch deed.
Maar dat is cynisch, politiek gekonkel.
Dat de ChristenUnie niet werkelijk lijkt te geloven in de eigen fundamenten, vind ik veel dubieuzer.
Gratis relatietherapie
Hoe zit dat bij de SGP?
Eerst maar eens de vorm. De Staatskundig Gereformeerde Partij heeft gekozen voor een beknopt, goed leesbaar verkiezingsprogramma van 28 pagina’s én een aparte bijlage ‘voorstellen per ministerie en beleidsterrein’ van 86 pagina’s.
Heldere verdeling, zou je zeggen. Maar er zit een duister kantje aan. Daar kom ik zo op terug.
Het programma, Woord houden (snappie de woordspeling, wink-wink?), bestaat uit tien korte hoofdstukken met titels als “Voor christelijke waarden en cultuur”, “Voor het leven en goede zorg”, “Voor boeren, vissers en een levendig platteland”, maar ook het spannende “Vechten voor vrede en veiligheid” en het niet mis te verstane “Grenzen aan immigratie”.
Het gezin is een kernwaarde voor de SGP.
Daar hangt altijd een beetje een spruitjeslucht omheen, terwijl dat in principe natuurlijk onterecht is: de meeste mensen groeien op in een gezin, je hoopt: op harmonieuze wijze, en het is te prijzen dat de SGP zich zorgen maakt om gezinnen waar het allemaal niet zo harmonieus verloopt.
Opvallend vond ik het voorstel om relatietherapie gratis te maken. Dat zou best eens waardevol kunnen zijn — maar of het haalbaar is?
Aanhalingstekens
Mooi dus, dat gezin, maar we weten ook dat de definitie van “gezin” bij de SGP beperkt blijft tot: man-vrouw-kinderen. Daar kun je best een voorkeur voor hebben, dat mag, maar waarom dan zo’n verhulde trap uitdelen aan minder traditionele gezinnen, met een voorstel als “geen mogelijkheden voor meerouderschap en draagmoederschap”?
De SGP weet dondersgoed wat voor gezinnen door zo’n maatregel geraakt worden.
Een eind verderop lezen we de wens “dat de EU haar lidstaten niet onder druk zet bij zaken als abortus of het homohuwelijk en lhbti-beleid”.
Dat klinkt nog niet al te extreem — je zou die zin namelijk óók kunnen inzetten als je heel progressief bent en niet wilt dat andere EU-landen hun conservatieve ideeën aan Nederland opleggen.
Maar dat bedoelt de SGP natuurlijk niet.
Als we in de bijlage met gedetailleerde plannen kijken, zien we dat de afkorting “lhbti” daar nergens voorkomt. “Lesbisch” vind je er evenmin, en het voorvoegsel “homo” treffen we welgeteld één keer aan, in het woord homohuwelijk, dat ook nog eens tussen aanhalingstekens geplaatst is:
Ambtenaren van de burgerlijke stand die op grond van hun geweten niet mee kunnen werken aan een ‘homohuwelijk’ moeten die vrijheid blijvend hebben, zoals door de wetgever bij de invoering in 2001 is beloofd en destijds breed werd erkend.
Een homohuwelijk, wil de SGP met die aanhalingstekens maar zeggen, is geen echt huwelijk.
Seksuele voorlichting? Die moet zich richten op “het beschermen van vrouwen en meisjes tegen (seksueel) geweld” en “niet op bevordering van recht op abortus en andere seculiere ‘verworvenheden’.”
Daar zijn ze weer, die aanhalingstekens. En we kunnen zelf wel invullen wat er met die verworvenheden geïmpliceerd wordt.
Waarbij het ook nog goed is om op te merken dat seksuele voorlichting volgens de SGP dus vooral een kwestie van meisjes en vrouwen is — alsof het niet vooral mannen zijn die (seksueel) geweld plegen.
Splitsing
Ik zei het al, er zit een duister kantje aan die splitsing van een kort, leesbaar programma en een aparte, gedetailleerde bijlage met voorstellen. Als kiezers de partijprogramma’s überhaupt al lezen, zullen de meeste zich in het geval van de SGP toch beperken tot het eerste, het programma. Het tweede, de bijlage, is niet om door te komen.
Die mensen krijgen een onzuivere indruk van wat de SGP wil.
Want waar het programma vooral het leven lijkt te vieren, lezen we in de bijlage:
De doodstraf kan voor levensdelicten, waaronder terroristische misdrijven, een rechtvaardige straf zijn. Verdachten van ernstige misdrijven als terrorisme of moord moeten daarom ook uitgeleverd kunnen worden aan landen die de doodstraf kennen, mits er sprake is van een goed functionerende rechtsstaat.
Dat is punt 451 van de 1183 in de bijlage. Goed verstopt.
Zo dol is de SGP dus op het leven.
In het programma lezen we:
Het menselijk leven is een kostbaar geschenk van de Schepper. Of het nu gaat om het ongeboren leven in de moederschoot, om mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, of om ouderen bij wie de levenskracht wegvloeit. De overheid heeft als ‘schild der zwakken’ de taak om het leven te beschermen. De huidige abortus- en euthanasiepraktijk is daarmee onmiskenbaar in strijd. Die wetten moeten afgeschaft. Zolang dat niet het geval is, moet de overheid er alles aan doen om het aantal abortussen en euthanasiegevallen te verminderen. Met de huidige stand van de medische praktijk, moet op zijn minst de 24-wekengrens bij abortus worden verlaagd.
Typisch SGP-gehuichel. Eerst heel stellig: weg met abortus. Dan: minder abortussen. En aan het slot van deze langzaam inzakkende pudding: ander aantal-wekengrens voor abortus.
Dit is veel erger dan wat de ChristenUnie doet. Waar die partij worstelt met de afstand tussen principes en praktijk, is de SGP daarover aan het huichelen.
Dat zien we eigenlijk meteen al aan het begin van het programma, waar de partij erover klaagt dat wanneer je “op respectvolle wijze” je “Bijbelse opvatting over huwelijk en seksualiteit verwoordt”, je inmiddels “in een strafrechtelijk onderzoek” verzeild kan raken.
Sinds vorige week weten we precies hoe respectvol de SGP die Bijbelse opvattingen verwoordt, hoe fatsoenlijk politici van deze partij zijn: lijsttrekker Christ Stoffer ging bij wijze van campagnestunt mee demonstreren met anti-abortusbetogers — bij een abortuskliniek.
Respectvol?
Pure intimidatie van vrouwen die in een pijnlijke fase van hun leven verkeren.
Maar wat kun je ook verwachten, van een partij die veel over de zorg te melden heeft, maar een rem wil op “wensgeneeskunde”. Alsof niet alle geneeskunde wensgeneeskunde is. Dan kun je net zo goed stoppen met het behandelen van kanker.
En wat kun je ook verwachten, van een partij die het hoofdstuk over duurzaamheid en klimaat opent met de constatering dat natuurrampen ten diepste waarschuwingen van God zijn, “om mensen op te roepen tot een omkeer, bekering tot God”, en je vervolgens op dezelfde pagina een paragraaf leest met de titel “Realisme” en de zin: “Het beleid op dit punt moet realistisch zijn: haalbaar, betaalbaar, met behoud van een betrouwbaar energiesysteem.”
Oké, God, dank U voor de waarschuwing, maar kunt U wel een beetje Realistisch blijven en op de centjes en de haalbaarheid letten?
Dit is uiteindelijk het grote verschil tussen ChristenUnie en SGP: bij de ChristenUnie geven ze werkelijk om mensen en om onze leefwereld — bij de SGP is het christelijke gedachtegoed een verzameling holle woorden, die een duister mens- en wereldbeeld moeten verhullen, en dat verhullen is op zichzelf al buitengewoon akelig.
Als je op 22 november per se wilt kiezen voor een kleine christelijke partij, laat het dan de ChristenUnie zijn. In Godsnaam, zou ik daaraan willen toevoegen, ware het niet dat wat de SGP én de ChristenUnie van God maken, nu juist deel van het probleem is.
Tweede Kamerverkiezingen 2023:
In aflevering #8 van Lachen in de Duisternis recenseerde ik het verkiezingsprogramma van de SP: Nu de mensen.
In aflevering #9 van Lachen in de Duisternis recenseerde ik het verkiezingsprogramma van de PVV: Nederlanders weer op 1.
In aflevering #10 van Lachen in de Duisternis recenseerde ik het verkiezingsprogramma van JA21: Nederland weer op de rit.
Graag gelezen? Je kunt me steunen bij het maken van Lachen in de Duisternis door een donatie te doen of, structureler, door over te schakelen op een ‘premium’ abonnement voor €5,- per maand.
Mijn dank is groot!
Tot volgende keer,
Jamal Ouariachi